Manuel Abelleira: «Chegabamos a Santiago e había que pagar o fielato se traiamos comida»

Nome. Manuel Abelleira Antelo (Serra de Outes, 1943).

Profesión. Profesor.

Rincón elixido. A rúa Entrerríos, onde viviu dez anos, e onde vía lavar ás lavandeiras de Santiago.

Naceu na serra de Outes, nunha aldea chamada Berres. Pero aos once anos chegou a Santiago. Foi porque o mestre da escola lles dixo aos seus pais que valía para estudar, e que debía vir a Compostela. «Miña avoa non estaba de acordo pero meu pai díxolle que emigraba para Venezuela e mandaba os cartos, polo que antes de que marchara, cedeu», di Manuel Abelleira. Dos seus comezos lémbrase ben. Foi a unha pensión que estaba na rúa Entrerríos, «e se atopara o Castromil que me levaba para a casa marchaba, pero non o atopei», di rindo. Foron difíciles eses primeiros días. E iso que pola mañá tiñan serenata. Non a da tuna, senón a das lavandeiras que a primeira hora, «xa ao despuntar o día» chegaban ao regato dos sapos para lavar a roupa, «era o noso espertador, sobre todo o canto dunha señora que se chamaba Celia», lembra.

Alumno do instituto Xelmírez, ao acabar estudou Maxisterio. Aí xa estaba ben contento na cidade, «despois quería quedar en lugar de marchar». Non era festeiro. Porque non había moitos cartos e porque daquela paseaban, non andaban de bares, «se chovía, pola rúa do Vilar e a rúa Nova, e se non pola Alameda». Alí atopaban coas Marías, que lles botaban piropos aos rapaces que lles gustaban. De discotecas pouco, «a discoteca armábala ti, se tiñas un local poñías discos, e a bailar e ligar», conta Manuel.

Debuxa un Santiago moi cambiado. O das leiteiras cos bidóns na cabeza que cada mañá recorrían as rúas, e o do inspector que revisaba que non lle botaran auga. O dos limpabotas ao saír do Castromil na praza de Galicia. E o do fielato. «Chegabamos ao Camiño Novo e alí había unha caseta do fielato, o inspector subía e se levabamos algo de carne ou ovos da casa tiñas que pagar impostos por entrar en Santiago», lembra Abelleira. Pero era so para os que vivían dentro de portas, «se vivías fora xa non pagabas».

Fixo a oposición de mestre e aprobouna á primeira. E comezou unha andadura docente que aínda hoxe bota de menos. Arrancou nunha unitaria de Valdoviño, que interrompeu, xa casado, para marchar ao cuartel «¡que tempo perdido!», di con énfase. Case dous anos entre Cáceres e Madrid dos que non sacou nada, «aprender a ser vago, fíxenme cabo por non varrer», di con humor. Volveu ao seu, a docencia, pasou por Rois e chegou a Carnota. Alí xuntáronse as unitarias e creouse o colexio comarcal, unha moi boa idea que fixo que os rapaces de diferentes parroquias, que non se levaban entre si, comezasen a ter relacións veciñais. «Alí facías de todo, eras administrativo, redactabas documentos de venda de fincas, escribías cartas de traballadores para empresas, traducíasllas...».

Tras doce anos en Carnota e con cinco fillos presentouse en Madrid a un concurso oposición para ser profesor de español no estranxeiro. Marcharon a Lisboa, seis anos, o máximo que se permitía. Era o Instituto Español de Lisboa «e os rapaces que saian entraban directamente na universidade, en cambio os doutros colexios tiñan que facer unha proba», lembra Manuel. Volveu a Vedra tres anos, o tempo obrigatorio que esixía a Administración antes de concursar outra vez, e destas marchou a São Paulo, ao Instituto Cervantes. Estaba considerado como o terceiro mellor da cidade, e todos os cursos 30 ou 40 rapaces quedaban fora.

Daquela os seus fillos e a súa muller non puideron acompañalo ao outro lado do Atlántico, e cando volveu, despois de seis anos, o seu seguinte destino foi Fontiñas. Pero marchou outra vez, coa súa muller, a Andorra. Neste caso unha das súas fillas, xa casada, tamén emigrou para alá. Despois tocoulle a xubilación, pero bota de menos a docencia: «sobre todo notei a falta de dar clase cando lía algo na prensa e non tiña aos alumnos para debater con eles», conta morriñento.

Un bo contador de historias que trouxo a un cento de rapaces brasileiros a facer o Camiño

 

 

É un bo contador de historias. Sáenlle as frases con graza. Conta de cando foi correspondente deste xornal na Costa da Morte, en Radio Galicia, ou de cando se trouxo de São Paulo a máis dun cento de rapaces para facer o Camiño de Santiago. Iso si, foi un camiño de pouco traballo, porque saíron de Roncesvalles en autobús e ían a durmir a hoteis de catro e cinco estrelas, «é que era xente de moitos cartos», di. Faille graza a idea que tiñan en Brasil da sanidade pública, porque cando fixeron o seguro escolar para vir de viaxe, todos insistiron en que se contratasen hospitais privados, «porque alí a pública era malísima». O español estaba moi ben considerado nese país, e como Brasil estaba no Mercosur, «os que tiñan o diploma de español para estranxeiros tiñan máis facilidades», apunta este mestre.

Compostelá

Di que o primeiro mes, alá polos 50, tería marchado de atopar o Castromil, «pero despois, cando ía polo estranxeiro sempre dicía que era de Santiago», di rindo. Porque esta cidade coñecíase en calquera recuncho. É máis, en Brasil chegou a impartir charlas sobre o Camiño. De Compostela gústalle a zona vella, sobre todo onde estaba o instituto Xelmírez na súa mocidade, en Mazarelos, unha praza que lle trae moitos e bos recordos. Aínda que andou por distintos lugares, desde que casou a súa base estivo en Lestedo, onde fixo casa, e de onde é súa muller. Xa xubilado seguiu dando clase, de informática a xente maior, e agora, con 75 anos, non deixa de lado o ordenador e as novas tecnoloxías. A saúde anda renqueante pero non perde o sorriso, nin as anécdotas, nin as vellas historias de mestre que tanto gusta escoitar.

---

---

---