«Samaín é unha festa europea levada polos emigrantes a Estados Unidos»

Margarita Mosteiro Miguel
marga mosteiro SANTIAGO / LA VOZ

ESTADOS UNIDOS

SANDRA ALONSO

El antropólogo Mariño Ferro explica que «eles teñen os medios, e saben vendelo mellor»

31 oct 2017 . Actualizado a las 05:00 h.

Ante el creciente interés por la celebración de la fiesta de Halloween (víspera del Día de Todos los Santos) se alzan voces que aclaran que el auténtico origen de esta fiesta pagana está realmente en Europa y que se empeñan en liberar a la celebración del 31 de octubre de todos los adornos americanos. El antropólogo Xosé Ramón Mariño Ferro, que anoche ofreció una charla sobre este tema en el ciclo Os Luns do Ateneo, explica que la de Halloween o Samaín, en su versión europea, hay que explicarla como una parte más de las fiestas cristianas que tienen su origen en Europa. «Sen unhas non se poden explicar as outras. Todas as festas cristiáns teñen a súa véspera: San Xoán, San Pedro e tamén o Día de Todos os Santos. Nas vésperas celebrase o mal, a impureza, todo o contrario ao sagrado. O día anterior purificámonos para chegar ao día santo limpos e puros».

En este contexto, el Samaín o Halloween «é unha máis das festas de véspera, e nalgúns sitios teñen moita tradición, pero en Santiago case nada. Cada localidade celebra máis unhas festas que outras, e tamén máis unhas vésperas que outras. En Catoira facíanse máis celebracións polos Santos, pero non se chamaba Samaín. As fogueiras da véspera de San Xoán son máis tradicionais en Galicia. E en Santiago, a noite lumes, véspera do día de Santiago, ten moita máis tradición que a véspera de Santos», relata Mariño Ferro.

El antropólogo de la USC apunta que en Compostela, como en otros muchos lugares de Galicia, está más enraizada la celebración del Día de Todos los Santos, y se demuestra por la alta afluencia a los cementerios, mientras que su víspera casi pasaba desapercibido hasta que «chegou a moda americana, seguida polos mozos». En los días previos al 1 de noviembre, en Santiago «a única tradición é ir aos camposantos a arranxar e limpar as sepulturas. Non hai festa».

Xosé Ramón Mariño Ferro explica que «o Samaín é unha festa europea, que foi levada polos emigrantes a Estados Unidos, onde tivo moito máis arraigo». La cuestión es que, salvo en algunos lugares concretos, en Galicia carece de tradición, y la moda de celebrar el Halloween viene propiciada, explica, «porque Estados Unidos ten os medios, e deixámonos levar. Eles saben vender mellor que nós as súas cousas. Ata copiamos as hamburguesas tendo o bocadillo de calamares, que está moito mellor». Reconoce que, en algunos lugares con cierta tradición de Samaín, se pueden poner las calabazas con velas y hacer alguna que otra broma a los vecinos, «contar a historia da Santa Compaña ou comer castañas», pero lo que no tiene nada que ver con la celebración en Galicia es el disfraz. «Nós os disfraces o deixamos para o entroido, pero os americanos non o teñen. Eles disfrázanse por Halloween, que sentido ten aquí?», comenta el antropólogo.

Debido al empuje de la fiesta americana, entidades, asociaciones e instituciones se empeñan cada año en liberar a esta fiesta de las connotaciones americanas, y de ahí incluso «a busca dun nome específico como o de Samaín que, por certo, significa novembro en gaélico. E celébrase a morte e o mal como véspera da xornada do bo, dos santos», resuelve Mariño Ferro.

El protagonista. Xosé Ramón Mariño Ferro nació en Castrofeito (O Pino). Es profesor titular de Antropoloxía Cultural en la USC y escritor especializado en la antropología de Galicia.

Publicaciones. Mariño es autor de numerosos libros sobre la cultura popular gallega y europea, y también de varias obras de narrativa infantil.