«Os meus amigos rohingyas están escépticos sobre o regreso a Birmania»

JOEL GÓMEZ SANTIAGO / LA VOZ

ASIA

Syukri Ariffin bin Mokhtarudin

Desde agosto estudia sobre el terreno una de las mayores crisis internacionales

25 nov 2017 . Actualizado a las 05:00 h.

El reciente acuerdo entre Birmania y Bangladés, que abre perspectivas para que el colectivo de más de 620.000 rohingyas que huyeron desde el verano puedan empezar a regresar a sus casas dentro de dos meses, abre esperanzas para una de las crisis internacionales más impactantes. En Kuala Lumpur, la compostelana Irene Portas Vázquez estudia en directo este conflicto desde agosto, y ayer comentaba que «aquí os meus amigos rohingyas están escépticos sobre o regreso a Birmania, xa que non se explica se van ser recoñecidos como nacionais birmanos e se van poder volver ás súas terras».

Este éxodo comenzó tras los «presuntos ataques da armada de salvación dos rohingyas de Arakan a varias comisarías birmanas. Iso reavivou as tensións etnorelixiosas. Aliados cos budistas rakhines, os militares birmanos comezaron unha estratexia de aniquilación tanto das formas de subsistencia como dos rohingyas mesmos que, vendo as súas vilas queimadas, e familiares e amigos asasinados, fuxiron. Permanecer na súa comunidade significaría morrer».

Sostiene que «a limpeza ética dos rohingyas está ligada a un proceso para facilitar a entrada de grandes empresas na zona, o estado birmano favorece así megaproxectos mineiros, madeireiros ou agrícolas, é moito máis que un conflito étnico-relixioso». Se precisan cambios institucionales para que se les considere «nacionais birmanos», dice.

Los estudios en Países Bajos llevaron a Irene a Kuala Lumpur: «Investigo as vivencias e as redes da comunidade diaspórica dos rohingyas. Viñen coa intención de documentar como se organizan. Malasia non asinou a Convención sobre o Estatuto dos Refuxiados, é só un país de tránsito onde os refuxiados non poden acceder a educación, sanidade, ou traballar legalmente».

Efectúa «unha análise e seguimento dos lazos mantidos entre asociacións rohingyas e organizacións non gobernamentais malaias das que dependen. Estou indagando en programas de desenvolvemento e axuda social, avalío as técnicas empregadas e o impacto na comunidade rohingya. Observo as consecuencias dos problemas internos desta comunidade, na que hai un índice moi alto de violencia de xénero, de analfabetismo e de matrimonios infantís. Na miña opinión, estes son síntomas do triste efecto que produce a persecución e marxinación desta comunidade no seu país de orixe».

Irene Portas afirma que «nun principio quería aprender sobre os costumes e as particularidades culturais dos rohingyas; e cando deparei cunha comunidade tan vulnerable e desvalida, asumín que me debía centrar nos programas que se levan a cabo para os empoderar, e así ser reubicados algún día nun país onde vivir de forma definitiva».

Tras su testimonio directo de esta crisis, valora urgente atender las necesidades básicas de las personas refugiadas, y «unha solución a longo prazo, pois os rohingyas non poden pasar a vida en campos de refuxiados á espera de doazóns, iso é unha espiral de dependencia».

Defiende que se creen programas de educación y de formación profesional para su empoderamiento y que se valoren sus diferencias culturales, su trayectoria como apátridas y refugiados, las carencias de educación y socialización y el trauma que sufren como comunidad. «A súa vulnerabilidade psicolóxica e emocional é un dos problemas que resultan máis complicados de abordar e, polo que comento con especialistas con experiencia neste asunto, son precisas terapias e técnicas que antes mostraron resultados positivos en colectivos como veteranos de guerra, para procesar as traxedias das que foron vítimas e testemuñas, ou actividades que fortalezan os rohingya como grupo. Tamén se precisan intérpretes e líderes dentro da comunidade. Se se ten en conta o que os rohingyas queren, os programas de apoio psicolóxico poden resultar efectivos».

Verificó como, al no tener los rohingya protección de ningún estado «recorren a redes ilegais, relacionadas coa falta de protocolos firmes e xustos nos departamentos de inmigración, dando lugar a corruptelas na policía de baixo rango», refiere Irene.

Formación. Irene Portas Vázquez se graduó en Artes liberales en la Universidad de Tilburgo (Países Bajos). Ahora investiga para un máster en Antropología cultural, que realiza en la de Utrech.

Investigación. Desde agosto estudia en Kuala Lumpur (Malasia) la situación de la comunidad rohingya.